به اعتقاد بسیاری از مردم گلو درد و یا خارش گلو به این معنی است که در معرض عفونت و یا آغاز سرماخوردگی قرار دارند! اوضاع وقتی بدتر می‌شود که از این میان برخی به مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک ها روی می‌آورند. در حالت کلی و از منظر پزشکی نمی‌توان هر خارش و یا درد ناحیه حلق و گلو را به تنهایی نشانه عفونت دانست گر چه می‌توان در صورت داشتن سایر علائم مانند تب و مشاهده تورم و کلونی‌های عفونی و …دیگر در کنار آن یکی از دلایل آغاز بیماری به حساب آورد اما در بسیاری از موارد خارش گلو می‌تواند به علت حساسیت‌های ساده باشد که با رعایت برخی نکات و یا حداکثر مصرف یک آنتی هیستامین بهبود پیدا کند. درد گلو نیز به دلایل مختلفی ممکن است اتفاق بیافتد، از حساسیت‌های ساده تا عوارض ابتلا به عفونت‌های گوشی که در اینجا بررسی خواهیم کرد.
گلو درد چیست؟
از بیماری‌های شایعی است که بیشتر کودکان و نوجوانان را درگیر خود می‌کند. گلو درد به دلایل گوناگونی اتفاق می‌افتند، خوردن برخی غذاهای حساسیت‌زا، مصرف دخانیات، عوارض ثانویه عفونت‌های گوشی و حتی قورت دادن برخی خوراکی‌های جامد هرکدام می‌توانند سبب ایجاد گلو درد در شما شوند اما گلودردهای شدید به دلایل مختلفی از جمله عفونت‌های ویروسی، باکتریایی و یا محیطی (هوای خشک یا آلودگی‌های زیست‌محیطی) به وجود می‌آیند و با عوارضی همچون درد، خشکی یا خارش در گلو بروز می‌کند. هنگامی که به پزشک مراجعه می‌کنید، او گلو درد شما را به شکل التهاب گلو یا لوزه شناسایی می‌کند. جالب است بدانید که تنها 5 تا 10 درصد گلودردها توسط عفونت باکتریایی رخ می‌دهند و بیشتر آنها جزو گلودرد ویروسی به شمار می‌آیند که برای درمان آنها نیازی به مصرف آنتی بیوتیک ندارید.
اینفوگرافی گلودرد: آشنایی با دلایل ابتلا به گلودرد و روش‌های مختلف درمان آن
مهم‌ترین عوامل گلو درد
دلایل گلو درد را می‌توان به سه دسته کلی تقسیم کرد:
۱-عفونت‌های ویروسی که باعث گلو درد می شوند
همان‌طور که گفته شد مسئول نزدیک به 90 درصد گلودردها، عفونت‌های ناشی از ویروس‌ها هستند که مهم‌ترین نشانه‌ای که از خود نشان می‌دهند خشکی گلو، خارش گلو و درد در این ناحیه است. عفونت‌های ویروسی که باعث گلو درد می‌شوند معمولاً به فاصله یک تا دو هفته توسط سیستم ایمنی کنترل می‌شوند و فرد بهبود می‌یابد به همین دلیل در بیشتر موارد برای درمان گلو درد ویروسی پزشک استراحت کامل را به شما پیشنهاد می‌دهد. توجه کنید که برای درمان گلودرد به واسطه این عوامل استفاده از آنتی بیوتیک ها تقریباً هیچ تأثیری در روند بهبودی شما نخواهند داشت. البته می توان با مصرف آبنبات های سرد مکیدنی به بهبود التهاب گلو کمک کرد.
برخی از عوامل ویروسی که باعث گلو درد نیز می‌شوند عبارت‌اند از:
- سرخک
- سرماخوردگی
- انواع آنفولانزا مخصوصاً آنفلوانزای مرغی
- بیماری‌های ویروسی دیگر که با افزایش دمای بدن، تب و یا خارش همراه هستند.
- اوریون که عفونت به وجود آمده به واسطه آن می‌تواند باعث تورم غدد بزاق ناحیه گردن شود.
- کرونا، گلودرد نیز در کنار سرفه‌های خشک، اختلالات بویایی، بدن درد و تنگی نفس از نشانه‌های ابتلا به کرونا است.
۲-عفونت‌های باکتریایی که باعث گلو درد می شوند
عفونت‌های باکتریایی هم می‌توانند باعث گلو درد شما شوند، از میان عفونت‌های باکتریایی، استرپتوکوک گروه آ و گاستریت بیشترین عامل گلو درد هستند.
- استرپتوکوک گروه A
این بیماری اغلب در میان کودکان و نوجوانان شایع است اما می‌تواند در هر سنی رخ دهد. گلو درد استرپتوکوکی باعث اشکال در بلع و صحبت کردن می‌شود و منجر به عفونت لوزه می‌شود. گلودرد استرپتوکی بدون سرفه و آبریزش بینی است اما این عفونت ممکن است همراه با عفونت‌های مجاری تنفسی فوقانی و علائم سرماخوردگی همراه باشد. در عفونت استرپتوکی امکان تورم غدد لنفاوی گردن نیز وجود دارد. - گاستریت گلو
عامل ایجاد ورم در ناحیه گلو است و بیشتر کودکان را قرار می‌دهد، از این گاستریت گلو را مسبب نزدیک به چهل درصد از گلودردهای کودکان می‌نامند.
۳-دیگر عواملی که باعث گلو درد می شوند
- آلرژی: حساسیت سیستم ایمنی بدن به گرده‌ها، چمن‌ها، حیوانات، گل‌ها و سایر گیاهان سبب آزاد شدن مواد شیمیایی می‌شود که در نتیجه آن مشکلاتی مانند گرفتگی بینی، آبریزش چشم و عطسه و تحریک گلو و خارج شدن مخاط بینی از پشت گلو، بروز می‌کند.
- هوای خشک: هوای خشک سبب جذب رطوبت موجود در دهان و بینی شده و سبب ایجاد خشکی و سوزش می‌شود این حالت بیشتر در زمانی که بخاری در خانه روشن است اتفاق می‌افتد.
- عوامل تحریک‌کننده: دود، مواد شیمیایی، برخی از مواد موجود در طبیعت و همچنین مواد شیمیایی مانند سیگار و آلودگی هوا می‌توانند موجب تحریک گلو شوند.
- صدمه و آسیب: صدمه و آسیب‌های فیزیکی نیز می‌توانند باعث گلو درد شوند، برای مثل ضربه به این ناحیه و یا بلع نادرست مواد غذایی ممکن است باعث فشار به بخش و در نتیجه گلو درد شود. برای مثال بیشتر افرادی که تجربه احساس خفگی به واسطه گیرکردن شیء یا ماده غذایی در گلو دارند تا چندین روز با احساس گلو درد روبرو خواهند شد.
- بیماری ریفلاکس معده: در این بیماری که اسید معده به مری باز می‌گردد باعث سوزش در مری و گلو می‌شود.
- تومور: یکی از عوارض جانبی ابتلا به برخی از سرطان‌ها تشکیل تومور در نزدیک نواحی گردن است، تومورهای گلو، حنجره و زبان هرکدام می‌توانند باعث ایجاد گلو درد شوند. با این حال شیوع این درد در بیماران بسیار ناچیز گزارش شده است.
عواملی که باعث گلو درد می شوند می‌توانند از آلرژی ها و حسایت های فردی تا انواع عفونت های ویروسی و باکتریایی را شامل شوند که تشخیص آن به عهده پزشک معالج شما است.
التهاب گلو چگونه ایجاد می شود؟
یکی از عوامل دیگری که موجب احساس گلو درد می‌شود التهاب گلو است. التهاب گلو به دلایل مختلفی مثل حساسیت، عفونت باکتریایی و ویروسی در فصول سرد بخصوص در زمستان بروز می‌کند و با شناسایی به موقع علائم آن می‌توان التهاب گلو را تسکین داد و حتی در اغلب موارد آن را درمان کرد. چهار عامل در التهابات گلو نقش دارند:
- فارنژیت: به التهاب پشت گلو و بخش حنجره، همان فارنژیت است که اغلب افراد آن را با نام گلو درد می‌شناسند. فارنژیت علاوه بر التهاب می‌تواند باعث خارش گلو و مشکل بلع در گلو شود. عوامل متعدد عفونت‌های ویروسی و باکتریایی می‌توانند باعث التهاب گلو شوند. بعضی از علائم آن مشابه سرماخوردگی و آنفولانزا است ولی به طور کلی عفونت‌های ویروسی شایع‌ترین علت فارنژیت هستند.
- لارنژیت: همان التهاب حنجره و تارهای صوتی جلوی گلو است. این التهاب‌ها باعث خشونت صدا و گاه از بین رفتن کامل صدا به شکل موقت می‌شود. عامل این نوع التهابات اغلب، آلرژی، رفلاکس معده و عفونت‌های ویروسی هستند و معمولاً حدود یک هفته تا ده روز بیمار را درگیر می‌کنند.
- زخم گلو: این زخم‌ها در گلو، تارهای صوتی یا مری قرار داشته و حاوی چرک هستند و عامل آنها مانند لارنژیت است.
- التهاب لوزه‌ها: لوزه‌ها مجموعه‌ای از بافت‌های دو طرف حلق هستند که درنتیجه عفونت ویروسی یا باکتریایی ملتهب می شوند.
علائم گلو درد چیست؟
همان‌طور که دیدید گلودرد به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود و علائم آن نیز به همین خاطر می‌تواند متفاوت باشد. با این حال بیشتر افرادی که گلو درد دارند حداقل یکی از نشانه‌های زیر را در خود می‌بینند:
- احساس خراشیدگی در ناحیه گردن و گلو
- خشکی گلو و حس سوزش در آن
- درد به هنگام بلع مواد غذایی یا صحبت کردن
- قرمزی و تورم لوزه‌ها و وجود نقاط سفید یا زرد در این ناحیه که از نشانه‌های التهاب لوزه به واسطه استرپتوکوک ها هستند.
- بدن درد، آبریزش بینی، احتقان یا گرفتگی بینی و تورم غدد لنفاوی که از علائم فارنژیت ویروسی است.
- علائم و نشانه‌های جانبی گلو درد شامل گرفتگی بینی، آبریزش بینی، عطسه کردن، سرفه کردن، تب و لرز، صدای خشن، بدن درد، سردرد، مشکل بلع و از دست دادن اشتها است.
یکی از علائم گلو درد احساس درد به هنگام بلع مواد غذایی یا صحبت کردن است.
گلو درد بدون علائم سرماخوردگی
گاهی گلو درد دارای علائم متفاوتی از علائم سرماخوردگی است این نوع دردهای گلو معمولاً با نشانه‌هایی از معده درد، سرگیجه و حالت تهوع و تب همراه است؛ که به دلیل رشد و تکثیر نوعی باکتری بنام استرپتوکوکوس ایجاد می‌شود؛ و باید توجه داشت در صورت ابتلا به این نوع گلو درد باید سریع به پزشک مراجعه کرد زیرا این باکتری‌ها خیلی سریع گسترش پیدا کرده و پس از مدتی کلیه‌ها و قلب را نیز درگیر می‌نمایند.
مطلب پیشنهادی: آشنایی سریع با ویتامین E و فواید آن
روش های درمان گلو درد
برای درمان گلو درد چه کنیم؟ برای پاسخ به این سؤال و سؤال‌های مشابه آن در این بخش بهترین روش‌های درمان گلو درد را جمع‌آوری کرده‌ایم
درمان های خانگی گلو درد
مصرف دارو در کشور ما نزدیک به سه برابر مصرف جهانی است از این رو شاید بهتر باشد بیشتر با مراقبت‌های خانگی آشنا شویم. مراقبت‌های خانگی درمان گلو درد شامل موارد زیر است:
- نوشیدن مقدار زیادی مایعات برای جلوگیری از کم آبی بدن
- خوردن سوپ گرم
- قرقره کردن آب نمک گرم
- استفاده از مرطوب‌کننده‌ی هوا
- استراحت در خانه تا زمان بهبودی کامل
- درصورتی که تب یا درد زیادی داشتید می‌توانید با مشورت پزشک از داروهای بدون نیاز به نسخه برای تسکین درد و تب استفاده کنید مانند استامینوفن یا ایبوپروفن
درمان گلو درد با لیمو و عسل
اگر مشکل گلو درد شما ناشی از رفلاکس معده نیست یکی از مؤثرترین راه های درمان گلو درد مصرف لیمو است. لیمو باعث از بین رفتن مخاط جمع شده در ناحیه گلو و تسکین درد شما می‌شود. علاوه بر این ویتامین سی موجود در این میوه به نوعی می‌تواند باعث تقویت سیستم ایمنی بدن شما نیز بشود. ترکیب لیمو و عسل در یک لیوان آب گرم از قدیم برای درمان گلو درد توصیه و استفاده می‌شد چرا که عسل خواص آنتی باکتریال طبیعی در خود دارد و با خاصیتی که در خود دارد باعث کاهش التهاب گلو و درمان سریع گلو درد می‌شود.
درمان گلو درد با آب نمک
قرقره کردن آب نمک نیز یکی از روش‌های قدیمی برای درمان سریع گلو درد است. نمک می‌تواند باعث ضدعفونی کردن و از بین بردن خلط در ناحیه گلو شود و به این ترتیب باعث کاهش گلو درد شما شود. برای استفاده از این روش می‌توانید یک قاشق چای‌خوری نمک را در لیوان آب گرم حل کنید. معمولاً کودکان به واسطه طعم شور آن تمایلی به این کار ندارند، بهتر است قرقره کردن را به آنها آموزش دهید و یا مقداری عسل را نیز به محلول اضافه کنید. قرقره کردن آب نمک سه تا 4 بار در روز به درمان گلو درد بدون علائم سرماخوردگی شما کمک زیادی می‌کند.
درمان گلو درد با سیر
خواص ضد باکتریایی و ضدعفونی‌کننده سیر بر کسی پوشیده نیست، ترکیب آلیسین موجود در این گیاه باعث کاهش دردهای شما در ناحیه گلو می‌شود. مصرف سیر می‌تواند به صورت خام، پخته و یا روغن سیر باشد. علاوه بر این می‌توانید دم‌نوش سیر تهیه کنید و با اندکی عسل آن را میل کنید.
درمان گلو درد با زنجبیل
زنجبیل نیز یکی از گیاهان با ارزش در طب سنتی به شمار می‌آید که در فرهنگ سه کشور، ایران، چین و هند قدمت بسیار زیادی دارد. زنجبیل خواص بسیار زیادی برای کنترل مشکلات معده و تقویت بدن دارد. یکی از بهترین روش‌های خانگی برای درمان گلودرد و سرماخوردگی استفاده از این گیاه است. زنجبیل را هم می‌توانید به صورت تازه و هم به صورت پودر شده تهیه کنید، دم‌نوش و چای زنجبیل را نیز می‌توانید برای درمان گلو درد استفاده کنید. برای درست کردن این دم‌نوش می‌توانید از دو قاشق چای‌خوری زنجبیل رنده شده و یا یکی قاشق چای‌خوری پودر آن استفاده کنید و به مدت 5 تا ده دقیقه اجازه دهید به خوبی در قوری دم بکشد.
درمان گلو درد با دیگر روش های طب سنتی
ترکیبات و داروهای گیاهی زیادی برای درمان گلو درد و سرماخوردگی وجود دارند، مصرف سرکه سیب، چای دارچین، دم‌نوش زردچوبه، دم‌نوش زغال‌اخته و پودرهای چهارتخم (که امروزه بصورت بسته بندی در داروخانه ها موجود است) هرکدام می‌توانند به بهبود وضعیت گلو درد شما و مخصوصاً درمان گلو درد بدون علائم سرماخوردگی کمک کنند. نکته مهم این است که اگر این روش‌ها را بیش از سه الی چهار روز پیش گرفتید و بهبودی خاصی در خود مشاهده نکردید حتماً به پزشک مراجعه کنید.
عصاره زنجبیل با دارا بودن خواص ضدالتهابی و باکتریایی به تسکین گلو درد کمک می‌کند، ترکیب این گیاه با لیمو و عسل یک معجون درمان گلو درد است که در فصول سرد سال یعنی پاییز و زمستان پرکاربرد است که به درمان سریع گلو درد کمک می‌کند.
درمان های دارویی گلو درد
برای درمان گلو درد داروهایی وجود دارد که شما بدون نسخه پزشک می‌توانید آنها را تهیه کنید، اما میزان و نحوه مصرف آن را باید بدانید، در هر صورت پیشنهاد ما همان‌طور که گفته شد مراجعه به پزشک در صورت مؤثر نبودن مراقبت‌های خانگی است. داروهایی که برای درمان گلودرد می‌توانید تهیه کنید عبارت‌اند از:
- استامینوفن
- شربت دیفن هیدرامین
- شربت برم هگزین
- اسپری گلودرد که حاوی آنتی‌سپتیک خفیف مثل فنول یا یک ماده خنک‌کننده مثل مونول یا اکالیپتوس است.
- شربت های سرفه گیاهی
دارو های نام برده شده گاهی توسط مردم به عنوان قرص گلو درد نامیده می‌شوند، درحالیکه هر کدام مصارف متفاوت دیگری نیز دارند. علاوه براین داروها مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک نیز برای درمان گلو دردها بالا است. اگر قصد استفاده از آنتی بیوتیک ها را برای درمان گلو درد خود دارید پیشنهاد میکنیم بخش بعدی را به طور دقیق مطالعه کنید.
مصرف آنتی بیوتیک برای گلو درد
به طور کلی آنتی بیوتیک به ماده یا ترکیبی گفته می‌شود که توانایی از بین بردن میکروارگانیسم‌ها را دارد. منظور از میکروارگانیسم‌ها جانداران ذره‌بینی مانند انواع باکتری‌های برخی آغازیان و قارچ‌ها هستند. آنتی بیوتیک ها توانایی از بین بردن و یا متوقف ساخت روند رشد این موجودات را دارند و در اکثر مواقع روی ویروس‌ها بی‌تأثیر هستند. نکته مهمی که در مورد مصرف آنتی بیوتیک ها وجود دارد، این است که متأسفانه بسیاری از مردم جامعه ما امروزه به غلط برای درمان بیماری‌های ویروسی‌ای نظیر سرماخوردگی و آنفولانزا به شکل خودسرانه از آنتی بیتوتیک ها استفاده می‌کنند. برای درمان گلو درد نیز آنتی بیوتیک ها فقط روی عفونت‌های باکتریایی گلو مؤثر هستند و گلودردهای ویروسی مانند آنفولانزا و سرماخوردگی و … را درمان نمی‌کنند. مشکل اصلی اینجاست که با مصرف سرخود آنتی بیوتیک ها اثر آنها به مرور زمان کاهش پیدا کرده و به اصطلاح عامیانه دارو ضعیف می شود.
چه زمانی باید آنتی بیوتیک مصرف کنیم؟
در صورتی که عامل بیماری شما عفونت باکتریایی مثل استرپتوکوک باشد پزشک آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند. آموکسی سیلین و پنی سیلین، آزیترومایسین از معروف‌ترین آنتی بیوتیک های درمان عفونت‌های باکتریایی هستند. آنتی بیوتیک ها معمولاً توسط پزشک برای دوره مصرف 10 روزه برای جلوگیری از عوارض جدی بیماری‌ها مانند پنومونی، برونشیت و تب روماتیسمی تجویز می شوند. نکته مهم در مصرف آنتی بیوتیک، طی کردن کامل طول دوره درمان است؛ زیرا توقف زود هنگام مصرف آنتی بیوتیک ممکن است بعضی از باکتری‌ها را زنده نگه داشته و با افزایش مقاومت آنها سبب ظهور مجدد بیماری شود.
فواید مصرف آنتی بیوتیک
- آنتی بیوتیک ها توانایی مقابله با انواع عفونت‌های باکتریایی را دارند.
- از آنتی بیوتیک ها در برخی موارد برای از بین بدن عفونت‌های احتمالی قبل از عمل‌های جراحی استفاده می‌شود
- آنتی بیوتیک ها سرعت عمل و دقت بسیار بالایی در شناسایی عامل بیماری دارند.
مضرات مصرف آنتی بیوتیک
- مصرف مداوم و خودسرانه آنتی بیوتیک ها موجب مقاومت بدن به داروهایی شیمایی و همچنین مقاومت باکتری‌ها می‌شود.
- در صورت به وجود آمدن مقاومت آنتی‌بیوتیکی در شرایط بالا، روند درمان بسیار طولانی‌تر خواهد شد و احتمال آسیب به بدن افزایش می‌یابد.
- بعضی از آنتی بیوتیک ها عوارض جانبی خاصی دارند، گزارش‌هایی درباره آسیب‌های گوارشی، استخوانی و حساسیت به نور آفتاب پس از مصرف این داروها گزارش شده است؛ بنابراین لازم هست که حتماً قبل از مصرف آنتی بیوتیک با پزشک خود مشورت کنید.
بهترین آنتی بیوتیک برای درمان گلو درد
یکی از شایع‌ترین باکتری‌هایی که باعث گلو درد می‌شود، استرپتوکوک گروه A است. دوره نهفتگی استرپتوکوک حدود چهار روز است و داروی آزیترومایسین به‌عنوان یک آنتی بیوتیک که درمان بسیاری از عفونت‌ها از جمله همین عفونت گلویی تجویز می‌شود؛ بنابراین استفاده از آزیترومایسین برای گلو درد بهترین راه درمانی برای مقابله با این گروه از عفونت‌های باکتریایی است. به خاطر داشته باشید که قرص آزیترومایسین نیز مانند سایر آنتی بیوتیک ها برای درمان بیماری‌های ویروسی کاربردی ندارد و برای گلودرد استرپتوکوکی و برونشیت و سینه پهلو و عفونت‌های کلامیدیایی مورد استفاده قرار می گیرد. توجه کنید که مقدار و چگونگی مصرف این آنتی بیوتیک باید حتماً توسط پزشک تعیین شود.
آزیترومایسین به شکل قرص و شربت نیز در داروخانه ها به فروش می‌رسد. مصرف خوراکی این آنتی بیوتیک ممکن است بصورت تک دوز و یا بصورت دوره ی 3 تا 5 روزه باشد، مقدار و چگونگی مصرف آن باید توسط پزشک صورت بگیرد.
برای درمان گلو درد چه وقت باید به دکتر مراجعه کنیم؟
گلو درد ویروسی معمولاً بین ۲ تا ۷ روز بهبود پیدا می‌کند ولی در صورت تداوم گلو درد و وجود علائم زیر بهتر است به پزشک مراجعه کنید:
- گلو درد شدید
- مشکل بلع یا باز کردن دهان
- مشکل تنفس یا درد هنگام تنفس
- درد مفاصل دندان
- تب بالاتر از 38 درجه سانتی‌گراد
- گردن درد شدید تا خفیف
- گوش درد
- دیدن خون در بزاق یا خلط
منبع: Healthline
