اگر از طرفداران محصولات آرایشی و بهداشتی هستید، احتمال نام Q10 را در این محصولات دیده‌اید. چقدر درباره این ماده اطلاع دارید؟ کوآنزیم کیوتن نوعی ترکیب شبه ویتامینی است که نقش بسیار مهمی در تولید انرژی، حفاظت سلول‌ها و تقویت سیستم بدنی به عهده دارد. علاوه بر این ماده با خاصیت آنتی‌اکسیدانی قوی خود می‌تواند سبب از بین رفتن رادیکال‌های آزادی در بدن شود که باعث پیری زودرس در پوست انسان می‌شنود. استفاده از این کیوتن برای پوست و در محصولات آرایشی بهداشتی به بیش از دو دهه پیش برمی‌گردد و در حال حاضر از کیوتن به شکل کرم‌های ضد چروک موضعی دور چشم، کرم روز، کرم شب، سرمه‌ای درمانی و قرص Q10 استفاده می‌شود. برای آشنایی بیشتر با این ماده با جوردارو همراه باشید.
کوآنزیم کیوتن یا CoQ10 چیست؟
به زبان ساده کوآنزیم‌ها ترکیبات شبه ویتامینی هستند که در واکنش‌های زیستی شرکت می‌کنند و سرعت این واکنش‌ها را افزایش می‌دهند. حتی بعضی از واکنش‌های موجود در بدن، بدون حضور کوآنزیم ها قادر به ساخت ترکیبات هدف خود نیستند. کوآنزیم کیوتن یا CoQ10 یکی از مهمترین کوآنزیم های بدن ما است که به‌طور طبیعی تولید می‌شوند. کیوتن در بدن ما نقش آنتی‌اکسیدانی دارد.مهمترین آنتی‌اکسیدان های بدن ویتامین E، ویتامین C و بتاکاروتن هستند آنتی‌اکسیدان ها ترکیباتی هستند که از سلول‌های بدن در برابر رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کنند. رادیکال‌های آزاد، ترکیبات ناپایداری هستند که همراه واکنش‌های مختلف تولید می‌شوند، تجمع این ترکیبات در بدن باعث از بین رفتن سلول‌ها، بیماری و پیری زودرس می‌شود. بدن ما برای مقابله با این ترکیبات مضر، نیاز به آنتی‌اکسیدان‌هایی مثل کیوتن دارد که وظیفه مهار فرآیندهای اکسیداسیونی دارد.
کوآنزیم کیوتن در سال 1957 و توسط دانشمند آمریکایی به نام فردریک کرین کشف شد، بعدها محقق انگلیسی پیتر دنیس به‌طور کامل نقش این کوآنزیم را در بدن شرح داد و با توجه به اهمیت فراوان این ترکیب در سال 1978 برنده جایزه نوبل شد. کیوتن علاوه بر نقش آنتی‌اکسیدانی در بدن، در فرآیندهای مهمی نقش دارد که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم.
مطلب پیشنهادی آشنایی با ویتامین E و اثرات آن روی پوست
معرفی کوآنزیم کیوتن Q10 و مهمترین کاربردهای آن
کوآنزیم کیوتن Q10 چه نقشی در بدن دارد؟
- جلوگیری از پیری زودرس
همانطور که اشاره کردیم تجمع رادیکال‌های آزاد در بدن در نهایت منجر به تخریب سلول‌ها و پیری زودرس می‌شود. کیوتن با متعادل‌سازی سطح رادیکال‌های آزاد در سلول‌های سطح پوست، علاوه بر حفظ ساختار سلول موجب جلوگیری از آسیب‌های پوستی که به واسطه نور فرابنفش (UV) اتفاق می‌افتند، نیز می‌شود. کوآنزیم کیوتن همچنین با تحریک تولید کلاژن سبب افزایش طراوت و تازگی پوست می‌گردد.
- تقویت سیستم ایمنی بدن
تحقیقات مختلف نشان داده‌اند که کیوتن می‌تواند موجب بهبود عملکرد سیستم ایمنی در فرد شود. در حال حاضر استفاده از آن برای تقویت سیستم ایمنی به‌عنوان درمان ثانویه در بهبود سرطان‌ها کاربرد دارد. علاوه براین بهبود عملکرد سیستم ایمنی در بدن منجر به حمایت از بافتهای ماهیچه‌ای و قلبی نیز می‌شود. - تولید انرژی
یکی از وظایف مهم کیوتن کمک به تولید و ساخت ATP یا آدنوزین تری فسفات است. انرژی شما در بدن در قالب مولکول‌های ATP ذخیره می‌شود و تقریباً تمام فرآیندهایی که در بدن رخ می‌دهند برای انجام خود به ATP نیاز دارند.
- بهبود بیماری‌ها
کاهش غلظت کیوتن در بدن رابطه مستقیم با بیماری‌هایی دارد که در آن تولید گونه‌های فعال اکسیژن دچار اختلال شده است. مطالعات اخیر نشان داده که کیوتن نقش زیادی در بهبود بیماری‌های مختلف ایفا می‌کند. استفاده از دوز های مختلف کیوتن در درمان مشکلاتی مثل فشارخون بالا، مشکلات عصبی (مثل آلزایمر و پارکینسون) و حتی سرطان استفاده می‌شود.
- سایر نقش ها
در مطالعات اخیر نقش پررنگ کیوتن در تنظیم قند خون و پیشگیری از دیابت نیز مشاهده شده است. علاوه بر آن از کیوتن به‌عنوان محرک اسپرم نیز در تقویت باروری مردان استفاده می‌شود.
مواد غذایی حاوی کیوتن کدامند؟
درست است که قرص ها و مکمل ها و حتی محصولات آرایشی و بهداشتی حاوی کیوتن در داروخانه ها وجود دارند، اما مواد غذایی حاوی کیوتن نیز به عنوان منابع طبیعی این ماده شناخته می‌شوند که میتوان از آنها به طور روزانه استفاده کرد.
منابع گیاهی حاوی کوآنزیم کیوتن
- یکی از محبوب ترین منابع گیاهی کیوتن بادام هندی است! ۲۸ گرم بادام هندی تقریبا حاوی ۰.۸ میلی گرم کیوتن است.
- اسفناج نیز یکی از منابع فوق العاده برای دریافت کیوتن است بخصوص اگر آن را به صورت خام مصرف کنید.
- بروکلی و ساقه‌ی بروکلی حاوی مقادیر فراوانی از q10 است و اگر آن را به صورت تازه و نه فریزشده مصرف کنید علاوه بر دریافت Q10 میتوانید از خواص بسیار زیاد این گیاه مثل ویتامین C و یا ترکیبات آنتی اکسیدانی آن بهره مند شوید.
- بیشتر میوه ها از منابع ضعیف q10 به شمار می روند. البته در این میان آووکادو، پرتقال و توت فرنگی دارای مقادیر قابل قبولی از q10 هستند.
- پنیر توفو یا پنیر سویا از جمله منابع پروتئینی گیاهی است که سرشار از Q10 است.
منابع گوشتی حاوی کیوتن
گوشت قرمز، گوشت مرغ و گوشت ماهی از منابع غنی Q10 به شمار می روند. به دلیل کلسترول بالای گوشت قرمز بهتر است برای تامین Q10 از انواع ماهی ها مثل ماهی ساردین، قزل آلا و ماهی آزاد استفاده کنید. همچنین در عضلات مرغ نیز مقادیر بسیار زیادی Q10 وجود دارد و در صورت داشتن کلسترول بالا، مرغ نیز می تواند جایگزین مناسبی برای گوشت قرمز باشد.
مهمترین مواد غذایی حاوی کیوتن شامل گوشت قرمز، گوشت مرغ، گوشت ماهی، بادام هندی، توت فرنگی، اسفناج، بروکلی، آووکادو و پرتقال است.
چه مقدار کیوتن باید مصرف کنیم؟
دوز مصرفی مشخصی برای افراد در شرایط جسمی و سنی مختلف وجود ندارد بنابراین در صورتی که قصد استفاده از مکمل‌های کیوتنی را دارید حتماً با پزشک خود مشورت کنید. به‌طور کلی دوز مناسب استفاده از کیوتن بین 50 میلی‌گرم برای نوجوانان و تا 300 میلی‌گرم برای بزرگ‌سالان می‌تواند متفاوت باشد. توجه کنید که مصرف خودسرانه این ماده می‌تواند سلامتی شما را به خطر بیاندازد، معمولاً دوزهای بیشتر از 300 میلی‌گرم به افراد سالم توصیه نمی‌شوند.
روش‌های تولید کیوتن
کیوتن به روش‌های مختلفی قابل تولید است، استخراج از بافتهای بیولوژیکی، سنتز شیمیایی و تخمیر میکروبی سه روش اصلی تولید این ترکیب در صنعت داروسازی به شمار می‌آیند.
کاربردهای اصلی کوآنزیم کیوتن Q10
کوآنزیم کیوتن در محصولات آرایشی و بهداشتی
پوست بدن خارجی‌ترین قسمت بدن شما است که به دلیل عوامل آسیب‌رسان خارجی و داخلی ممکن است دچار آسیب شود. از مهمترین عوامل آسیب‌رسان خارجی، قرار گرفتن در معرض پرتوهای فرابنفش است و از عوامل داخلی تجمع رادیکال‌های آزاد و مصرف داروهای شیمیایی هستند که موجب تخریب بیشتر پوست شده و به شکل خطوط ریز و چروکهایی در قسمت‌های مختلف بدن از جمله اطراف چشم، خط ابرو و … خود را نشان می‌دهند.
همانطور که اشاره شد کوآنزیم کیوتن در بدن به طور طبیعی تولید می‌شود اما دو مشکل در این باره وجود دارد. اول اینکه مقدار تولید شده کیوتن در بدن کافی نیست و دوم اینکه همین مقدار اندک نیز باگذشت زمان و بالا رفتن سن کاهش می‌یابد؛ بنابراین از آنجایی که کمبود کیوتن نقش مهمی در پیری زودرس دارد، محققان تصمیم گرفتن که از فرم‌های دارویی و موضعی آن به‌عنوان محصولات آرایشی برای محافظت از سلول‌ها و شادابی پوست استفاده کنند. بیش از دو دهه است که از کیوتن در کرم های بهداشتی استفاده می‌شود. تقریباً اکثراً محصولات بهداشتی که برای رفع چروک و خطوط صورت و پوست استفاده می‌شوند از این ماده در خود بهره می‌برند (مانند آبرسان کیوتن، کرم دست و صورت کیوتن، کرم شب کیوتن و…).
در حال حاضر محققان اطلاعات دقیقی درباره ساختار پوست انسان و مواد و ترکیبات موردنیاز آن دارند، به همین دلیل در کرم‌های بهداشتی نسل جدید علاوه بر کیوتن مکمل‌های بسیار مفید دیگری مثل ترکیبات هیالورونیک اسید و محرک‌های ساخت کلاژن استفاده می‌شوند. این ترکیبات به کمک کیوتن فرآیند نوسازی و تشکیل سلول‌های جدید پوستی را بهبود می‌بخشند و در صورتی که در دوز مناسب و مداوم مصرف شوند، می‌توانند موجب از بین بردن خطوط و چروک پوست شوند.
همانطور که اشاره شد استفاده از کوآنزیم کیوتن در محصولات آرایشی و بهداشتی بسیار مرسوم شده است و در حال حاضر شرکت های بزرگ این صنعت به دنبال یافتن ترکیبات مکملی هستند که اثر کیوتن بر پوست را تقویت ببخشد.
آیا مصرف کیوتن Q10 روی زیبایی پوست تاثیر دارد؟
با توجه به نکاتی که در بالا اشاره کردیم، مصرف کوآنزیم کیوتن برای پوست می تواند تاثیر بسیار زیادی روی سلامت و زیبایی صورت شما داشته باشد. مصرف مداوم کیوتن در قالب کرم‌های بهداشتی باعث نفوذ این ماده به لایه های بیرونی پوست می‌شود و از پوست شما در برابر اثرات محیطی که در طول روز پوست شما را تهدید می‌کند، محافظت می‌کند به طوری که در حال حاضر بسیاری از شرکت های بزرگ تولید کننده محصولات آرایشی و بهداشتی نظیر شرکت نیوا (NIVEA)، لورئال (L’OREAL) و… تیم‌های تحقیقاتی بزرگی را برای بررسی این ماده و استفاده از آن در محصولات خود به کار گرفته‌اند.
کیوتن در محصولات دارویی برای درمان بیماری ها
همانطور که در بخش اول اشاره شد کوآنزیم کیوتن در بدن نقش‌های بسیار مهمی را ایفا می‌کند و روی بهبود بسیاری از بیماری‌های مختلف اثر دارد. از این رو پزشکان قرص کیوتن را در دوزهای مختلف برای افراد با شرایط مختلف پزشکی و بیماری‌های زمینه‌ای تجویز می‌کنند. برای مثال افرادی که کلسترول بدن آها زیاد است معمولاً از داروهای کاهنده چربی خون استفاده می‌کنند، این ترکیبات میزان کوآنزیم کیوتن را در بدن کاهش می‌دهند بنابراین پزشک برای جبران آن مصرف روزانه 100 میلی‌گرم کوآنزیم کیوتن را تجویز می‌کند.
کیوتن در محصولات دارویی عموما به صورت قرص کیوتن و در دوزهای 30 و 100 میلی گرم عرضه می‌شود.
کیوتن در مکمل های ورزشی برای ورزشکاران
کیوتن به دلیل خواص فوق العاده ای که دارد در بسیاری از مکمل های ورزشی استفاده می شود. Q10 می تواند سطح واکنش های اکسیداتیوی را کاهش دهد که این امر مانع از آسیب به سلول های غشا در ورزشکاران می شود و نتیجه ی این امر کاهش دردهای عضلانی بعد از تمرینات ورزشی است. همچنین Q10 موجب افزایش خون رسانی به عضلات به هنگام تمرینات ورزشی می‌شود.
مکمل کوآنزیم کیوتن Q10 با انتقال خون و اکسیژن به عضلات و کاهش دردهای عضلانی، نقش مهمی در تمرینات ورزشی دارد.
عوارض جانبی و تداخل های دارویی مصرف کیوتن
مانند هر دارو و مکمل دیگری، کوآنزیم کیوتن نیز می‌تواند عوارض جانبی خاصی را برای فرد به وجود آورد. البته این موارد بسیار نادر هستند که از این‌ها میتوان به اسهال، تهوع و سوزش معده اشاره کرد. با توجه به اینکه مصرف کیوتن باعث کاهش سطح قند خون و فشارخون می‌شود افرادی که مبتلا به نارسایی‌های قلبی و مشکلات کلیوی هستند لازم است قبل از مصرف کیوتن با پزشک خود مشورت نمایند. علاوه بر این گزارش‌هایی مبنی بر تداخل دارویی کیوتن با داروهای ضد انعقاد خون و تیروئیدی گزارش شده است.
منبع: webmd
