روش های پیشگیری از بارداری
برای جلوگیری از بارداری‌های ناخواسته روش‌های مختلفی مثل استفاده از انواع قرص، کاندوم‌های زنانه و مردانه، IUD یا دستگاه داخل رحمی، میله‌های قابل کاشت و… وجود دارد. آشنایی با روش‌های مختلف پیشگیری از بارداری مانع از بارداری‌های ناخواسته و کاهش تعداد سقط‌های جنینی خواهد شد که در کشورمان آمار بالایی دارند. در میان روش‌های ذکر شده، قرص ضد بارداری یکی از روش‌هایی است که امروزه برای جلوگیری از بارداری‌های ناخواسته استفاده می‌شود و البته قطعاً عوارض خاص خود را دارد. در این مطلب به بررسی نحوه استفاده از قرص ضدبارداری خواهیم پرداخت و با روش تقویمی پیشگیری از بارداری نیز آشنا خواهیم شد.
قرص ضد بارداری
فرآورده‌های دارویی مختلفی برای پیشگیری از بارداری موجود است که از نظر عوارض و نحوه‌ی مصرف مقداری با یکدیگر متفاوت هستند. مثل yaz,yasmin, روکین، کنتراسمین، دزدسپتیو ،مارولین، Belara و … اما قرص ضد بارداری مناسب برای شما بستگی به شرایط بدن شما و نظر پزشکتان دارد. پزشک برای انتخاب داروی ضدبارداری برای هر فرد، مزایا و خطرات بالقوه‌ی آن را می‌سنجد.
در این مقاله می‌خوانید: قرص های ضد بارداری را چگونه مصرف کنیم؟ روش تقویمی پیشگیری از بارداری چگونه است؟
به طور کلی در صورتیکه دارای یکی از شرایط زیر هستید برای انتخاب روش مناسب جلوگیری از بارداری حتماً با پزشک خود مشورت کنید:
- مصرف سیگار و سن بالای ۳۵ سال
- فشارخون بالا
- سردرد میگرنی
- چربی خون بالا
- دیابت
- چاقی(BMI بیشتر از ۳۰ یا وزن بالای ۷۲.۷ کیلوگرم)
- لوپوس
- کم خونی داسی شکل
- اختلالات گوارشی
- زایمان اخیر یا شیردهی
- سابقه‌ی حوادث ترومبوامبولیک یا سکته‌ی مغزی
- سابقه‌ی سرطان پستان یا تومورهای وابسته به هورمون
- اختلال کبدی
- احتمال حاملگی
- خونریزی رحمی با علت نامشخص
- بیماری عروقی قلب یا مغز و بیماری دریچه‌ای قلب
انواع قرص ضد بارداری
داروهای ضدبارداری انواع مختلفی شامل فرآورده‌های ترکیبی (ترکیب استروژن و پروژسترون سنتتیک) و فرآورده‌های غیرترکیبی (شامل پروژسترون سنتتیک) دارند. توجه کنید که اگر قرص ضد بارداری خوراکی به روش درستی مصرف شوند میزان موفقیت آن‌ها بیش از ۹۹ درصد است. در ادامه به برخی از انواع داروهای ضدبارداری و روش درست استفاده از آن‌ها خواهیم پرداخت.
قرص‌های LD
- برای قرص‌های LD با بسته‌های ۲۱ عددی، نخستین قرص در روز اول سیکل قاعدگی(اولین روز از شروع خونریزی ماهیانه) مصرف می‌شود و ۲۱ شب ادامه پیدا می‌کند. توصیه می‌شود اگر مصرف قرص‌های LD از روز ۴ یا ۵ سیکل شروع شده و تا یک هفته یک روش جلوگیری دیگر مثل استفاده از کاندوم هم استفاده شود. فرد چند روز بعد از مصرف آخرین قرص از بسته‌ی قرص باید منتظر خونریزی قاعدگی باشد. ۷ روز بعد از پایان بسته‌ی ۲۱ عددی باید بسته‌ی داروی جدید بدون توجه به زمان شروع خونریزی آغاز شود.
- یاسمین(Yasmin) بسته های ۲۸ عددی دارد که ۲۴ قرص حاوی هورمون و ۴ عدد آخر آن بدون دارو است.حسنی که دارد این است که نیازی به ۷ روز استراحت ندارد و بسته های قرص پشت سر هم مصرف می‌شوند درنتیجه احتمال فراموشی مصرف کمتر است.
درصورت فراموش کردن یک قرص، روز بعدی باید ۲ قرص همزمان مصرف شود. اگر دو شب متوالی مصرف قرص فراموش شود باید در دو روز بعد، هر روز ۲ قرص مصرف شود و تا یک هفته از یک روش ضدبارداری کمکی نیز استفاده شود. در صورت فراموش کردن مصرف ۳ قرص بهتر است بسته‌ی دارو دور انداخته شود و بدون رعایت فاصله‌ی ۷ روزه، بسته‌ی بعدی شروع شود.
نکته مهم درباره انواع قرص ضد بارداری این است که مصرف آن‌ها به هیچ وجه از مانع از انتقال بیماری های جنسی و ایدز نمی شوند.
قرص‌های اورژانسی
قرص‌های اورژانسی برای پیشگیری از بارداری بعد از یک نزدیکی محافظت نشده به کار می‌روند. هر بسته دارای دو عد قرص حاوی ۰.۷۵ میلی گرم لوونورژسترل یا یک عدد قرص حاوی ۱.۵ میلی گرم لوونورژسترل است. دوز اول باید در عرض ۷۲ ساعت بعد از نزدیکی محافظت نشده (هرچه زودتر بهتر) و دوز دوم ۱۲ ساعت بعد از دوز اول خورده شود. هر چند تا ۱۲۰ ساعت بعد هم می‌توانند مؤثر باشند. همچنین می‌توان هر دو قرص را با هم، و یا یک قرص ۱.۵ میلی گرمی مصرف کرد که به همان میزان مؤثر است.
عوارض قرص اورژانسی
معمول‌ترین عوارض قرص اورژانسی تهوع و استفراغ است. در صورت استفراغ قبل از ۱ ساعت از مصرف قرص، باید دوز دارو را تکرار کرد. بعد از مصرف قرص‌های اورژانسی خونریزی ماهیانه ممکن است دیرتر یا زودتر از حالت عادی رخ دهد اما اگر بعد از ۳ هفته از مصرف قرص خونریزی اتفاق نیفتاد باید تست بارداری انجام شود.
سازندگان قرص‌های اورژانسی توصیه می‌کنند بیش از ۲ تا ۳ بار در هر سال از قرص‌های اورژانسی استفاد نشود و در هر سیکل هم بیش از یک مرتبه از قرص‌های اورژانسی استفاده نشود.
عوارض قرص ضد بارداری
- جزء استروژنی موجود در قرص ضدباردای می‌تواند باعث ایجاد عوارضی مثل حالت تهوع و نفخ، لکه بینی یا خونریزی در میان سیکل شود. این عوارض معمولاً بعد از سه دوره مصرف برطرف می‌شوند. توصیه‌ی ما این است که دارو شب‌ها با معده‌ی پر و آب زیاد مصرف شود و در طول روز مصرف میوه و سبزیجات بیشتر شود.
- جزء پروژسترونی می‌تواند باعث احساس خستگی و تغییرات خلق شود. به همین دلیل خانم‌های با سابقه‌ی افسردگی قبل از مصرف دارو حتماً باید با پزشک مشورت کنند.
- در صورت بروز افزایش وزن، آکنه، پوست چرب یا افزایش رشد موهای زاید می‌توان از ضد بارداری‌هایی که این عوارض را به میزان کمتری دارند مثل مارولین، دزوسپتیو، بلارا، یاز ، یاسمین، کنتراسمین یا روکین را استفاده کرد. یک خطر جدی که در اثر مصرف داروهای ضدبارداری وجود دارد ایجاد لخته در خون است. به همین دلیل توصیه می‌شود فرد در طول دوره‌ی مصرف این داروها در طول روز به میزان کافی مایعات مصرف کند و تحرک کافی نیز داشته باشد.
در صورت مشاهده‌ی هرکدام از علائم زیر باید مصرف دارو قطع شده و بلافاصله به پزشک مراجعه کرد:
- درد شکمی شدید
- درد قفسه‌ی سینه‌ی شدید، کوتاه شدن تنفس یا سرفه‌ی همراه خون
- سردرد شدیدی که با مصرف مسکن بهبود پیدا نمی‌کند
- مشکلات بینایی مثل تاری دید
- تورم یا درد شدید پا در پشت ساق پا یا ران
- برخی دیگر از عوارض این قرص‌ها عبارت‌اند از افزایش فشار خون، افزایش اشتها و افزایش وزن، حساس شدن سینه‌ها
گاهی اثر بخشی قرص ضدبارداری به دلیل تداخلات دارویی کم می‌شود. در صورتی که درحال مصرف داروی ضد تشنج، آنتی بیوتیک و یا داروی دیگری هستید با داروساز خود درباره‌ی تداخل احتمالی مشورت کنید و درصورت تداخل با داروی ضدبارداری باید از یک روش ضدبارداری دیگر هم مثل کاندوم استفاده کنید.
روش تقویمی پیشگیری از بارداری
این روش به این‌گونه است که در روزهایی از سیکل ماهانه که احتمال بارداری زیاد است نزدیکی انجام نمی‌شود. برای این روش باید به تغییرات فیزیولوژیک بدن مثل دمای پایه‌ی بدن و ترشحات مخاطی دهانه‌ی رحم توجه کرد. عیب این روش این است که میزان بروز بارداری ناخواسته در این روش بالاست و باید در روزهایی سیکل ماهیانه (معمولاً از روز ۸ تا ۱۹) از نزدیکی پرهیز شود. فقط خانم‌هایی که دارای سیکل‌های ماهیانه‌ی منظم هستند می‌توانند از این روش استفاده کنند.
مطلب پیشنهادی: بهترین روش درمان بی خوابی چیست؟
