کوتاهی قد در کودکان
تشخیص کوتاهی قد توسط پزشک انجام می‌شود. پزشک قد کودک را اندازه‌گیری می‌کند و آن را با قد کودکان هم سن و هم جنس‌های دیگر مقایسه می‌کند. معمولا کودکان در دو سال اول زندگی مقدار زیادی رشد می‌کنند.سپس تا زمان بلوغ رشد ان‌ها کندتر می‌شود. هنگام بلوغ کودکان در مدت زمان کوتاهی مقدار زیادی رشد می‌کنند که به آن جهش رشد می‌گویند.
آیا کوتاهی قد کودک بیماری است؟
کوتاهی قد در کودکان
احتمالا نه. کودکان بسیاری با وجود اینکه قد کوتاهی دارند، سالم هستند و به خاطر یکی از دلایل زیر کوتاه هستند:
یکی از پدر و مادر یا هر دوی آن‌ها کوتاه هستند. اگر والدین کودک قد کوتاهی دارند، احتمال اینکه قد کودک نیز کوتاه باشد زیاد است.
رشد کودک آهسته‌تر از مقدار طبیعی است. و جهش رشد آن‌ها دیرتر از بقیه‌ی کودکان اتفاق می‌افتد. اما در نهایت زمانیکه به بزرگسالی می‌رسند قد طبیعی دارند.
در سن پایین تر جهش رشد داشته اند. بعضی از سریع تر رشد می‌کنند. این کودکان، برای مدتی از همسن های خود بلندتر هستند اما در نهایت قد آن ها در بزرگسالی کوتاه تر از بقیه می‌شود.
بعضی از کودکان هم با وجود اینکه سالم هستند اما بدون هیچ دلیلی قد کوتاه تری دارند.
گاهی نیز کوتاهی قد کودک به دلیل مشکلات و شرایط مختلفی قد کوتاه تری دارند. بعضی از این مشکلات عبارت اند از:
- خیلی لاغر بودن
- بیماری‌های طولانی مدت که روی سیستم گوارش، قلب، ریه، کلیه یا خون تأثیر می‌گذارند.
- کمبود هورمون رشد
- نوعی مشکل مادرزادی ژنتیکی
تشخیص کوتاهی قد در کودک
با پزشک کودک خود راجع به رشد و قد سایر اعضای خانواده صحبت کنید. پزشک کودک شما را معاینه می‌کند و ممکن است آزمایش های زیر را نیز درخواست کند:
- آزمایش خون: برای چک کردن بیماری‌های مختلفی از جمله کمبود هورمون رشد
- عکسبرداری با اشعه x: از یکی از دست ها و مچ دست . پزشک می‌تواند با استفاده از این عکس متوجه شود کودک چه مقدار رشد می‌کند.
در دو انتهای استخوان‌های کودکان ناحیه‌هایی با استخوان های جدید وجود دارند که صفحات رشد نامیده می‌شوند و طول استخوان را افزایش می‌دهند. صفحات رشد با عکسبرداری xray دیده می‌شوند. با رشد کودک، صفحات استخوانی نازک تر شده و به تدریج ناپدید می‌شوند که گفته می‌شود صفحات استخوانی بسته شده اند. بعد از بسته شدن صفحات استخوانی دیگر امکان افزایش قد وجود ندارد. به این ترتیب پزشک با اندازه گیری سن استخوان می‌تواند بلوغ سیستم اسکلتی کودک را تخمین بزند.
اندازه گیری سن استخوان برای پیش بینی مدت زمانی که کودک رشد می‌کند، زمان شروع بلوغ و قد نهایی فرد استفاده می‌شود.
درمان کوتاهی قد در کودکان
درمان کوتاهی قد در کودکان به دلیل آن بستگی دارد. اگر کوتاهی قد به دلیل کمبود هورمون رشد باشد، با تجویز هورمون رشد درمان می‌شود. همچنین در صورتی‌که به دلیل یکی دیگر از بیماری‌های طولانی مدت قد کودک کوتاه باشد، ممکن است هورمون رشد تجویز شود. کودکانی که هورمون رشد دریافت می‌کنند، معمولا لازم است به صورت منظم تحت نظر پزشک آزمایش خون انجام دهند.
هورمون رشد چیست؟
هورمون رشد ماده ایست که توسط غده ای در مغز به نام هیپوفیز ساخته می‌شود. غده‌ی هیپوفیز سلول های مختلفی دارد که انواع مختلفی از هورمون‌ها از جمله هورمون رشد را می‌سازد.
مقدار خیلی زیاد یا خیلی زیاد کم هورمون رشد می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی مثل نازک شدن استخوان‌ها، تجمع چربی در بدن و بیماری قلبی شود. کمبود هورمون رشد با آزمایش خون توسط پزشک تشخیص داده می‌شود. در حالت طبیعی در بزرگسالان با افزایش سن، غده‌ی هیپوفیز مقدار کمی هورمون رشد می‌سازد که با کمبود هورمون رشد متفاوت است.
آیا بزرگسالان هم به درمان با هورمون رشد احتیاج دارند؟
در بزرگسالانی که شرایط خاصی دارند پزشک ممکن است هورمون رشد تجویز کند. مثلا:
- کمبود هورمون رشد: که معمولا به دلیل وجود غده‌ای در هیپوفیز ایجاد می‌شود. همچنین افرادی که در کودکی کمبود هورمون رشد داشته اند، معمولا لازم است در بزرگسالی هم درمان را ادامه دهند.
- از دست دادن شدید توده‌ی عضلانی به دلیل HIV یا ایدز
- نوعی مشکل روده به نام “سندروم روده‌ی کوتاه”
هورمون رشد به صورت تزریقی مصرف می‌شود. در افراد با کمبود هورمون رشد، مصرف دارو می‌تواند استخوان‌ها، قلب و عضلات را سالم نگه دارد.
آیا افراد سالم هم می‌توانند هورمون رشد مصرف کنند؟
ممکن است شنیده باشید که بعضی از ورزشکاران برای افزایش عضلات هورمون رشد را مصرف می‌کنند. پزشکان هشدار می دهند که هیچ سندی وجود ندارد که این فواید واقعی باشند. اگرچه هورمون رشد ممکن است حجم عضلات را افزایش و چربی بدن را کاهش دهد، اما باعث قوی‌تر شدن یا کمک به عملکرد بهتر در ورزش نمی‌شود.
هورمون رشد باید فقط در افرادی مصرف شود که واقعا کمبود هورمون رشد یا مشکلات پزشکی مرتبط دارند دارند. افراد سالم با ورزش و تغییر رژیم غذایی خود می‌توانند حجم عضلات را افزایش و چربی بدن را کاهش دهند.
مصرف هورمون رشد عوارض زیر را دارد:
- دیابت
- ورم
- درد مفاصل
- افزایش سایز پستان در آقایان
- مشکلی به نام سندروم تونل کارپال که باعث درد و بی حسی در دست و انگشتان می‌شود.
