عناصر اصلی جهان:
دانشمندان طب سنتی معتقدند که همه ی جهان آفرینش از چهار عنصر اصلی تشکیل شده است:
- خاک که اثر سردی بخشی و خشکی دارد.
- آب که اثر سردی بخشی و تری دارد.
- هوا که اثر گرمی بخشی و تری دارد.
- آتش که اثر گرمی بخشی خشکی دارد.
در بدن موجودات مختلف از هر کدام از این عناصر در مقادیر مختلفی وجود دارد.در بدن انسان ها هم مقادیر مختلفی از این ۴ عنصر وجود دارد.نوع ترکیب این عناصر با هم مزاج را به وجود می‌آورد.تفاوت موجودات مختلف با همدیگر نیز به علت تفاوت در‌میزان عناصر چهارگانه ی آن ها است.
مزاج انسان ها:
طبق گفته ی ابن سینا بی نهایت مزاج مختلف داریم و هر شخص مزاج مخصوص به خودش را دارد.اما برای طبقه بندی و شناخت راحت تر آن ها را به ۹ دسته ی کلی تقسیم کرده اند:
- مزاج معتدل
- مزاج های سرد،گرم،خشک،تر
- گرم و خشک(صفراوی)
- گرم و تر(دموی)
- سرد و خشک(سوداوی)
- سرد و تر(بلغمی)
نکاتی که باید بدانید:
فردی که عنصر آتش زیادی دارد مزاج گرم و خشک دارد.
شخصی که مزاج گرم و تر دارد، هوای عنصری زیادی دارد.
در فرد سرد و خشک،خاک عنصری افزایش یافته است.
در شخص سرد و تر، آب عنصری زیادی وجود دارد.
وظیفه ی عنصر خاک :حفظ ثبات و شکل موجودات است.حالا فردی که خاک عنصری زیادی داشته باشد،حرکات بدنی کمتری دارد،عضلات این افراد سفت است و بیشتر مستعد گرفتگی عضلات و کمردرد هستند.
وظیفه ی عنصر آب: شکل پذیری و انعطاف است.در مواد غذایی مثل خیار و هندوانه آب عنصری زیاد است.
ویژگی های عنصر‌هوا :سبکی و سیالیت است.افرادی که هوای عنصری زیادی دارند تحرک و روابط عمومی بالایی دارند.غذاهای حاوی هوای عنصری زیاد مثل گوشت گوسفند،بادام،نان برای افزایش رشد بدن مفید است.
میل به بالا رفتن دارد.افرادی که آتش عنصری بیشتری دارند در کودکی زودتر راه می‌افتند و زودتر و بیشتر حرف می‌زنند و سرعت حرکاتشان بیشتر است.در مواد غذایی مثل فلفل و سیاه دانه عنصر آتش بیشتری است.
خصوصیات افراد دارای مزاج بلغمی (سرد و تر):
- پوست سفید
- پرخوابی
- رفلاکس یا ترش کردن معده
- سردی و نرمی پوست
- زیاد بودن بزاق دهان
- کسل بودن
- اضافه وزن
- کاهش حافظه
غذاهای سرد و تر مانند لبنیات،ماهی تازه،خیار و هندوانه در این افراد باید کمتر مصرف شود وگرنه باعث تشدید علائم آن ها می‌شود.بهتر است این افراد از غذاهایی که طبع گرمی دارند بیشتر استفاده کنند.
خصوصیات افراد دارای مزاج سوداوی(سرد و خشک):
- چروکیدگی و بی طراوتی پوست
- افسردگی و ناامیدی
- گوشه گیری و انزوا
- سوزش سر دل
- اشتهای کاذب
- ادرار تیره
- پرمویی
- سردی و خشکی پوست
- کابوس های زیاد
- بروز زیاد لک های پوستی
غذاهای سرد و خشک مثل بادمجان،گوشت گاو، قارچ و ترشیجات در این افراد باید کمتر مصرف شود.
خصوصیات افراد دارای مزاج دموی(گرم و تر):
- حواس پرتی و کندفهمی
- شیرینی دهان
- قرمزی پوست و زبان
- خستگی بدون علت
- بروز زیاد بثورات پوستی
- سنگینی اندام ها مثل سر
- گرمی و نرمی پوست
این افراد باید گوشت کمتری مصرف کنند و فعالیت بدنی خود را افزایش دهند.
خصوصیات افراد دارای مزاج صفراوی(گرم و خشک):
- زردی رنگ پوست
- تلخی دهان
- خشکی دهان و بینی
- کم‌اشتهایی و لاغر شدن
- بی‌خوابی و سبک شدن خواب
- خشکی پوست
- عطش زیاد
- گزگز اندام ها
- دلشوره و اضطراب
- گودی زیر چشم
مواد غذایی مانند فلفل،عسل،سیاه دانه،شیره ی انگور گرم و خشک هستند.
طبق توصیه ی طب سنتی باید مزاج طبیعی خود را بشناسیم و هنگام مصرف غذا یا داروهای گیاهی آن را در نظر بگیریم.البته هرگز با وجود یک علامت ازعلائم نمی‌توان گفت فردی گرم مزاج یا سردمزاج است و به مجموعه ای از علائم نیاز داریم.
